Vrij recent kreeg ik onderstaande mail met een vraag over “de atoom motor“, een veel gebruikt voortstuwingssysteem in verschillende hoorspelen:
“Een vraag over “Sprong in het heelal“, de voertuigen beschikken over een atoommotor. In een van de delen is reparatie aan een van de vrachtvaarders niet mogelijk omdat de atoommotor moet afkoelen. Toch moet men steeds brandstof overhevelen, dat is toch vreemd als men gebruik maakt van een atoommotor.”
Op deze vraag heb ik zelf een antwoord gegeven, waarvan ik denk dat het “dicht bij de waarheid” zou kunnen liggen, maar ook ik moet bekennen dat ik op dit gebied een leek ben:
“Over een atoommotor het volgende:
Zoals die motoren in de hoorspelen Sprong en ook Testbemanning worden beschreven, is het nog steeds Science Fiction. Deze motoren kunnen we nog steeds niet maken. Zelfs in De Blauwe Zaden probeert Blauwe Man Jack nog iets in één van onze eigen kerncentrales m.b.v. staven ijzer. In Testbemanning probeert Lans ons wijs te maken dat water de juiste splijtstof is. In de Sprong laat Chilton helemaal los wat de brandstof zou moeten zijn.
Wat in “Testbemanning” nog wel grappig is, is op de ijsschotsen in de ringen van Saturnus. Daar spreekt de coördinator met Joost over de “Maxwell-theorie” en de splitsing van atomen. Zelf weet ik er lang ook niet alles van, maar die techniek/theorie gaat ook in de richting van een atoommotor.
Maar zoals Van Meeteren het in Testbemanning deel 1 al zegt: “…dat is SF!!!…”
Blijft nog over de aandrijving in hypermoderne onderzeeërs (alleen bij de Russen en Amerikanen). Maar die laten niets vrij over de info die tot een antwoord zou kunnen leiden.
Dus in hoeverre onze dierbare hoorspelen nog steeds SF zijn, weet ik gewoon niet.
Om nu antwoord te geven op je vraag: Welke brandstof er in een atoommotor gaat is niet bekend. Wel wordt in elk hoorspel waar deze techniek een rol speelt, gesproken over een “brandstof”.”
Helaas weten vraagsteller en ikzelf echter niet zeker hoe deze vork in de bekende steel zit. Misschien weet u het?
Wilhelm Carton stelt: “Hoe voor ruimtevaart het actie=reactie-principe van een massa-uitstotende raketmotor verwezenlijkt zou kunnen worden met kernenergie is mij een raadsel. ”
Één mogelijkheid zou zijn het nucleair verhitten van water tot (zeer heet stoom) en dit voor voortstuwing te gebruiken (ook handig als je in de ruimte een komeet tegenkomt, je kunt dan meteen je watervoorraad aanvullen). Ook zou water door zeer sterke nucleaire verhitting middels een thermolyseproces in waterstof en zuurstof gesplitst kunnen worden, waardoor knalgas ontstaat dat dan weer als brandstof voor een raketmotor zou kunnen worden gebruikt.
Dit alles geredeneerd volgens de beschikbare theoretische kennis van de vroege SF-schrijvers, want uiteindelijk bleek de praktijk altijd een ietsje weerbarstiger.
Mijns inziens zijn atoomonderzeeërs uitgerust met een kernreactor: een splijtbaar element levert veel energie in de vorm van intense hitte en straling. De hitte wordt overgedragen op een ommantelend primair vloeistofcircuit, dat helaas radioactief is. Via warmtewisselaars wordt de hitte overgedragen aan een secundair circuit van niet-radioactief water dat als stoom een turbine aandrijft die zorgt voor de voortstuwing en de energievoorziening aan boord. Duidelijk is dat reactor en primair circuit binnen een loodmantel moeten zitten om de straling gevangen te houden. Het secundaire circuit mag niet radioactief geraken. Allerlei bijzonderheden over de uitwerking zijn streng geheim.
Hoe voor ruimtevaart het actie=reactie-principe van een massa-uitstotende raketmotor verwezenlijkt zou kunnen worden met kernenergie is mij een raadsel. Kwantitatieve berekeningen over stuwstoffen, uitstroomsnelheid en massaverhouding qua nuttige lading in ir. M.Vertregt’s boek “Grondbeginselen van de ruimtevaart” uit 1958 tonen hoezeer het aankomt op het met hoge snelheid uitspuiten van massa om nuttige lading te versnellen in de buitenaardse ruimte.
Hoorspel anders: De boeken van Charles Chilton (The Red Planet en Journey Into Space) zijn ook te vinden als epub (het formaat om een boek op een e-reader te lezen) Mocht u het kunnen downloaden: Binsearch.
Hallo Generaal b.d.
Dank voor deze tip! Prima link. En als mijn vermoeden klopt… Groet!