Op 29 december 2022 is verhalenverteller Willem Cornelius de Ridder op 83-jarige leeftijd overleden. Hij was een Nederlands radiomaker, verhalenverteller, tijdschriftenmaker, internationaal bekend Fluxus-kunstenaar en ‘spiegeloog’.
Als kind leerde ik de verhalen van deze meesterverteller kennen door zijn “Spannende splookjes”. Thuis hadden wij een grammofoonplaat en als die werd opgezet, begon een warme maar ook wel spannende stem:
“Ziezo, ziezo… Ik zie dat je de plaat hebt opgezet, dat je de grammofoonplaat aan het spelen bent. Heel goed. Is dit de eerste keer? Of is het de tiende keer? Of de honderdste keer…?”
Hoe vaak wij thuis de plaat hebben gedraaid, durf ik niet te zeggen, maar ‘grijs’ was het zeker, gezien de tikken…
Op 25-12-2022 is acteur John Leddy overleden. Bij velen wellicht het meest bekend om zijn rollen als Jan Engelmoer in De kleine waarheid (1970-1971) en Koos Dobbelsteen in Zeg ‘ns Aaa (1981-1993). Maar ook op hoorspelgebied was hij enkele keren te horen. Denk aan “Vincent van Gogh”, “De gesluierde planeet” en “Deurwaardersdelerium”, maar zeker nog veel meer.
De Odysseia van Homeros uit 1994 is terug. Het destijds razend populaire hoorspel is vanaf 15 december als podcast te beluisteren op NPO Luister en alle andere podcastkanalen als Spotify.
In 1994 regisseerde Ingrid van Frankenhuyzen het Griekse epos voor NCRV Radio in 21 afleveringen met acteur Ton Lutz en met soundscape van Christoph Martin. Het toen duurste radioproject ooit (300.000 gulden) was van meet af aan een hit; de cassettes waren niet aan te slepen en vele luisteraars lagen drie weken lang elke avond om 23.00 uur in bed gekluisterd om te luisteren naar de avonturen van de ‘man van de 1000 listen’.
De Odysseia of Odyssee is het klassieke epos van Homeros (8e eeuw v Chr) over de terugtocht van Odysseus na de val van Troje. Het wordt ook wel het meest gelezen en hoogst gewaardeerde verhaal ooit genoemd. Na tien jaar oorlog voeren gaat Odysseus terug naar huis in een ook weer tien jaar durende zwerftocht over land en zee. Zijn wachtende vrouw Penelopeia probeert ondertussen thuis op Ithaka de grijpgrage vrijers van zich af te houden, terwijl Odysseus de indrukwekkendste avonturen beleeft. Op zijn reis weet hij bijvoorbeeld te ontkomen aan de betoverend zingende Sirenen, aan de eenogige cycloop Polyfemos en aan tovenares Kirke. Ook slaagt hij erin om zich te ontworstelen aan de verleiding van de nimf Kalypso, die hem jarenlang vasthoudt in haar grot. Uiteindelijk bereikt de Griekse held zijn familie op Ithaka, om zich daar met zijn zoon te wreken op de aanbidders van zijn echtgenote.
Auteur: Homeros
Regie: Ingrid van Frankenhuyzen
Soundscape: Christoph Martin
Acteur: Ton Lutz
Vertaling: Imme Dros
Montage: Joost Brands
Podcast remix: Pepijn Stutterheim
Productie: NCRV, Leonore van Prooijen & Ingrid van Frankenhuyzen
Grafisch ontwerp: Peter van Loenhout
Uitzenddatum: NCRV Radio september 1994, herhaling 1995
CD-uitgave: 2006
Van Ingrid van Frankenhuyzen: Morgen (15-12) worden de eerste afleveringen online gezet, volgende week de tweede helft. Zonder dat erin geknipt is (zoals in de CD-uitgave in 2006).
Vandaag heb ik een pagina geplaatst waarin achtergronden aan bod komen van de hoorspelserie “Paul Vlaanderen”. Klik daarvoor hier.
Wat daarin deels behandeld wordt, is de muziek uit deze hoorspelserie. Daar is namelijk wel wat bijzonders aan.
N.B. Zie ook update onderaan dit bericht!!!
Vóór de Tweede wereldoorlog werd de muziek bij Paul Vlaanderen verzorgd door het AVRO-orkest onder leiding van Louis Schmidt. Tijdens de Tweede wereld oorlog ontpopte deze Schmidt zich echter tot sympathisant van de nazi’s. De AVRO wilde na de oorlog niet met hem verder.
Na de oorlog gebruikte men voor de hoorspelen van Paul Vlaanderen de welbekende muziek van Koos van de Griend. Maar gold dat voor alle verhalen?
Waar de onduidelijkheid was, gold dit voor het eerste Paul Vlaanderen hoorspel dat na de Tweede wereldoorlog werd uitgezonden: “Haal Paul Vlaanderen er weer bij!” dat op 17-02-1946 voor het eerst werd uitgezonden. Welke muziek was hier gebruikt?
Recentelijk kwam Gerard Leeuw bij mij op het net dat hij de muziek had. Waarschijnlijk is dit ook een compositie van Koos van de Griend, maar een geheel andere compositie dan we horen in oktober 1946 bij “Paul Vlaanderen grijpt in“. Daarvan staat vast dat hierin de bekende tune van Koos van de Griend werd gebruikt.
Luister naar de begin- en eindtune van de “vermoedelijke” muziek van Paul Vlaanderen:
(met dank aan Gerard Leeuw)
Maar nu… We hebben dus deze compositie, waarschijnlijk uit 1946, maar wie kan daar meer over vertellen? Zowel Gerard als ik hebben onze bronnen gebruikt, maar tot op heden niets. Kunt u helpen?
*** UPDATE!!!***
Inmiddels is er wel degelijk gezocht en zijn de uitkomsten daarvan zéér verrassend!
Philomeen Lelieveldt heeft, op verzoek van John van Houten, de zoektocht opgepakt en zeker ook antwoorden gevonden. Deze uitkomsten maakten wel dat ik de tekst, die oorspronkelijk boven deze update stond, iets moest aanpassen. Om de aanleiding van de oorspronkelijke vraag wel inzichtelijk te houden, heb ik geprobeerd de aanleiding intact te laten.
Voor de muziek van Paul Vlaanderen na de Tweede Wereldoorlog geldt nu dus in het kort:
Met dank aan:
– Gerard Leeuw voor de aanleiding tot de vraag
– John van Houten voor het oppakken van de vraag
– En vooral Philomeen Lelieveldt voor de gevonden antwoorden
Maar er blijft ook nog genoeg mysterie.
Het blijft tenslotte Paul Vlaanderen…
Op 12 oktober kreeg ik een mail dat mijn webhost plannen had over te gaan van php 7.4 naar php 8.0. Wat de consequenties waren, kon ik nog niet overzien. Maar een dag later kreeg ik van John van Houten een mail: “Wat is er met je site aan de hand?”
De paniek sloeg toe, want ik was niet thuis en kon ook geen actie ondernemen. John keek echter mee en wist de rust terug te brengen. Zolang ik niet thuis was, zette hij de site van compleet offline terug op “onder onderhoud”. Toen ik thuis was, kon ik de site weer terug zetten op php 7.4, waardoor de site even weer te bereiken was.
Maar… dit zou van korte duur zijn.
Want mijn webhost zou hoe dan ook over stappen op php 8.0 per eind november. Er was dus nog even tijd, maar wat veroorzaakte dan het probleem?
En dan is er John.
Voor hem werd het al snel duidelijk dat mijn Thema ( de wijze waarop u naar deze site kijkt) het probleem was. Dus de zoektocht werd gestart naar een nieuw, passend thema. Dat ging niet vanzelf, want dat betekent ook nieuwe plugins en bijkomende wijzigingen. Wat past wel en niet bij php 8.0…
Ik zal u niet vermoeien met technische details, maar het kostte veel energie in een korte tijd. En die energie werd vooral ingevuld door John.
CSS, HTML, plugins, alles heeft hij uitgezocht om u (en mij) zoveel mogelijk het Geronimo-gevoel te laten behouden. En ik vind dat hem dat goed gelukt is!
Na iets meer dan twee weken, net voor de deadline van de webhost, draait deze site nu op php8.1. Met dank aan John.
Geronimo is dankzij John klaar voor de winter en hopelijk nog heel veel langer!
Zojuist bereikte mij het trieste bericht dat afgelopen dinsdagavond Marlies Cordia is overleden. Via Twitter hadden we al even contact en sedert januari 2020 wisselden we ook wel eens wat mailverkeer.
Marlies Cordia maakte tot 1996 hoorspelen voor de TROS en toen deze omroep zijn hoorspelbudget terugbracht tot een vijfde van wat het was, ging ze aan de slag bij de Humanistische Omroep. In november 2004 richtte zij samen met Vibeke von Saher de HoorSpelFabriek op, die radiodrama’s produceert en op cd uitbrengt.
Op 26 augustus 1988 werd Marlies Cordia onderscheiden met een Zilveren Reismicrofoon voor haar hele oeuvre. Het hoorspel “Ik, Zeeuws meisje” werd op 19 oktober 2002 onderscheiden met de Prix Europe voor het beste Europese Radiodrama.
John Beringen houdt zich al jaren bezig met het hoorspel. Zo heeft hij in 2009 een remake geregisseerd van Paul Vlaanderen en het Z-4 mysterie, maar zeker nog meer.
John benaderde mij dit keer met een verzoek dat niet direct met hoorspelen te maken heeft.
De tekst met verzoek van John staat tussen {}:
{Er gaat een nieuw boek van mijn hand verschijnen, getiteld “Wie was Jacob B?” Het is een dystopische roman. Mijn uitgever heeft mij gevraagd of ik e-mailadressen kan aanleveren van mensen die mogelijk zijn geïnteresseerd in het boek. Die krijgen dan éénmalig een bericht als het boek verkrijgbaar is. Daarna worden alle e-mailadressen weer gewist – ze worden NIET doorgegeven of doorverkocht zo hebben ze mij schriftelijk laten weten.
Over mijn boek:
Ik ben op zoek naar zoveel mogelijk e-mailadressen van mogelijk geïnteresseerden dat je nu ook wel melding mag maken (met het verzoek om mij te laten weten of ik hun e-mailadres mag doorgeven). En dat wordt alleen eenmalig hiervoor gebruikt.
Maar om de mensen alvast wat nieuwsgierig te maken, heb ik een fragmentje bijgevoegd waarbij ik even een kleine inleiding en slotcommentaar(tje) geef.
Inleiding John:
Als de onzichtbare dreiging voor Jacob B. langzaam maar zeker voelbaar wordt, zit hij samen met zijn broer Franz in een café. Net toen hij bezig was om iets te vertellen aan Franz gebeurde er iets wat zijn angstige gevoelens alleen maar zou versterken.
Fragment:
Hij zweeg omdat de kastelein om stilte riep en vervolgens de radio harder zette.
“Er komt een staatsproclamatie,” verduidelijkte hij.
Iedereen wachtte gespannen tot de marsmuziek was weggestorven. Een monotone stem liet weten dat met ingang van de komende maandag het samenscholingsverbod dat thans voor groepen van meer dan tien personen gold, niet meer van kracht was maar dat het vanaf dat moment verboden was om zich met meer dan vijf personen ergens op te houden. De marsmuziek die ter afsluiting klonk, werd overstemd door protesterende geluiden.
“Mooi is dat,” riep iemand. “Ik heb vier kinderen. Dus als ik met mijn gezin voor een etalage sta te kijken dan kunnen we opgepakt worden.”
“Ach welnee, man,” riep een ander. “Dat is natuurlijk iets heel anders. Trouwens: alsof er tegenwoordig nog zoveel te ZIEN valt in de etalages.”
Iedereen praatte nu door elkaar. Ineens kwam een man overeind die alleen aan een klein tafeltje in een donker hoekje had gezeten. Hij liep naar de tapkast en legde hier een bankbiljet neer.
“Voor iedereen een biertje,” schreeuwde hij boven het lawaai uit. “Op het vernieuwde samenscholingsverbod. Want als we door deze staat toch gek gemaakt worden dan kun je dat maar het beste worden met een extra glaasje achter je kiezen.”
Na deze woorden was alleen nog de orkestmuziek te horen die zachtjes uit de radio klonk.
“Nou Fjodor, je durft nogal wat te zeggen,” verbrak iemand tenslotte de stilte.
“Ja, dat durf ik zeker. Sterker nog: ik zeg wat ik WIL zeggen en dat zou iedereen in dit land eens moeten doen.”
Verbaasd keek Jacob naar hem. De man die Fjodor bleek te heten was een markante verschijning. Hij had lang grijs haar dat tot over de kraag van zijn zwarte jas hing en een grijze baard van zo’n 20 centimeter.
“Wat is dat voor iemand?” vroeg hij zachtjes aan Franz.
“Och, een zonderling die altijd pessimistisch is. Geen slechte vent, maar niemand heeft hem ooit zien lachen. Soms heeft hij wel wat van een onheilsprofeet.”
“Daarvoor heeft hij zijn uiterlijk in ieder geval wel mee,” reageerde Jacob droog.
De kastelein liep met een blad glazen rond en zette er bij iedereen een neer.
“Dank u,” zei Jacob.
“U moet mij niet bedanken, maar Fjodor,” glimlachte de kastelein. “We gaan zo allemaal even met hem proosten.”
Jacob knikte begrijpend. Enige ogenblikken daarna klonk een veelstemmig “proost Fjodor” waarbij iedereen het glas hief. Fjodor maakte een kleine buiging.
“Tot genoegen, heren,” sprak hij waardig. “Maar laat ik u vertellen dat dit ontspannen ogenblik niet meer is dan slechts een vonkje in de duisternis of, zo u wilt, dat ene kleine bloempje tussen het eindeloos voortwoekerende onkruid. Geniet daarom met volle teugen van ieder leuk moment want ik zeg u dat ze steeds schaarser zullen worden.”
Hij leek in extase te raken en wees op de radio: “Zojuist, mijne heren, hebben wij het zoveelste staaltje van knevelarij kunnen aanhoren. Onze handen zullen gebonden worden, onze ogen geblinddoekt, waar is het einde? Ik zie nu reeds donkere wolken aan de horizon verschijnen die over ons zullen trekken. Uiteindelijk zullen wij slaven worden van een systeem dat ons de vrijheid zal ontnemen. De vrijheid om te handelen, de vrijheid om te spreken en mogelijk zelfs de vrijheid om te denken; op een gegeven moment zullen wij ons niet meer kunnen voorstellen dat wij ooit vrij WAREN! En u mag nu allemaal inwendig lachen, mij veroordelen of denken dat ik krankzinnig ben, maar ooit zult u aan mij terugdenken en ontdekken dat ik gelijk had. Zeg nooit dat iets ondenkbaar is want voor u het weet, wordt de ergste droom werkelijkheid. Let maar op: op een dag zult u zich Fjodor kunnen herinneren en dan zal de schaamte die over u komt grenzeloos zijn omdat u ooit twijfelde aan hetgeen hij voorspelde.”
Er volgde applaus waaruit Jacob begreep dat Fjodor wel vaker van dit soort opmerkelijke monologen hield. Inmiddels waren alle gesprekken in het café weer op gang gekomen. Iemand was naar Fjodor toegelopen, had zijn hand op zijn schouder gelegd en zei iets tegen hem. Fjodor knikte en liep weer terug naar zijn tafeltje.
Opmerking John:
Het sombere beeld, zoals Fjodor dat illustreerde, zou niet lang daarna in werkelijkheid nog veel erger blijken te zijn.}
Mocht u geïnteresseerd zijn een mail te ontvangen als het boek uitkomt, kunt u mij uw adres geven via het contactformulier of een rechtstreekse mail. Dan zorg ik dat John Beringen uw e-mailadres ontvangt.
Via deze weg wil ik u verzoeken alleen te reageren op deze site als het gaat om de artikelen die op deze site staan en het dan te houden bij het hoorspel.
De laatste tijd krijg ik nog wel eens reacties waarin iemands mening over de huidige politieke situatie in Nederland, of de wereld, wordt gekoppeld aan het hoorspel. Of ik krijg reacties/vragen waarom ik aandacht besteed aan een hoorspelacteur/regisseur, die niet van onbesproken gedrag was.
In 2005 ben ik deze website begonnen met als insteek het hoorspel en alles wat met hoorspelen te maken heeft, een podium te geven. Daarbij is het vooral de bedoeling deze mooie cultuurvorm niet in de vergetelheid te laten geraken. Sedert een tijdje wordt deze site weergeven middels WordPress en daardoor was het voor mij mogelijk om bezoekers ook de ruimte te geven op meerdere fronten te reageren en hun enthousiasme te delen op de site. Mijn uitgangspunt was altijd dat iedereen op zijn/haar manier het plezier aan deze gezamenlijke hobby mocht delen.
Door een aantal berichten/reacties van de laatste tijd voel ik me echter genoodzaakt deze “vrijheid van reageren” in te perken.
Hoewel ik zelf ook zie en ervaar dat er veel problemen zijn in Nederland en de wereld, wil ik van mijn site geen politiek platform maken. Daarnaast ben ik van mening dat best mogelijk is om eventuele donkere kanten van mensen uit de hoorspelwereld te benoemen, maar dat dit eventueel ook kan zonder kwetsende of grove toelichting. Daarbij merk ik dat sommige reacties echter vooral eenzijdig en vanuit emotie worden geschreven, waarbij mensen dan ook in woord worden aangevallen en/of gekwetst.
Daarom heb ik besloten dat reacties van waaruit, zonder fatsoensnormen te hanteren, mensen worden aangevallen via deze site, of men vindt het nodig zijn politieke voorkeuren te koppelen aan deze site, ik deze berichten niet toelaat.
Mocht u van mening zijn dat ik het verkeerd zie, hoor ik dat graag en ben ik bereid mijn keuze toe te lichten.
Om dit besluit, helaas, fundamenteel vast te leggen op deze site, heb ik een extra submenu gemaakt onder “Service – Modereren op deze site“.
Zelf had ik nooit gedacht zo’n bericht/verzoek als dit te moeten plaatsen, zeker niet op een site over het hoorspel. Aangezien ik echter welopgevoed ben, wilde ik u mijn besluit niet onthouden.
Afgelopen maanden heb ik de Nederlandse hoorspelserie Sprong in het Heelal vergeleken met haar Britse bron: Journey into Space. Voor mij is Sprong in het Heelal één van de beste hoorspelseries, waar ik nog regelmatig met plezier naar luister. Door destijds onder andere details van deze serie uit te zoeken, is voor mij eigenlijk de basis gelegd voor mijn website. Alles wat ik kon vinden, wilde ik met andere liefhebbers delen.
Toen ik recent de Britse versie “Journey into Space” online plaatste, ontstond het idee om de details daadwerkelijk te vergelijken. Wat was overgenomen, waar improviseerde Léon Povel met zijn mensen, was er een overeenkomst in de gebruikte geluiden en zo nog meer…
Uiteindelijk heb ik besloten (vooralsnog) deze vergelijking alleen voor serie 2 en serie 3 te doen. Van serie 1 is de oorspronkelijk volledige 18-delige Britse versie verloren gegaan, op 5 minuten na. Daarna heeft de BBC in 1958 een 14-delige remake gemaakt. De Nederlandse versie, waarvan de delen 1, 2, 3, 5 en 6 verloren zijn gegaan, is gebaseerd op de oorspronkelijk eerste versie van de BBC. In de remake van 1958 heeft de BBC de delen 1 t/m 4 eenvoudig weggelaten en deel 17 en 18 aan elkaar gekoppeld.
Hoewel dat voor het verhaal en de lijn daarin geen grote invloed heeft, wordt daardoor vergelijken in detail wel een stuk lastiger. Vandaar dat ik voor nu besloten heb geen vergelijking te maken voor serie 1.
Voor serie 2 en 3 geldt dat de gevonden fragmenten vooral persoonlijk zijn. Daarbij heb ik ook meerdere keren geluisterd en soms zaken toegevoegd en dan toch maar niet heb meegenomen. Al met al was het voor mij wel een groot project en heb ik daarom de pagina opgenomen onder het menu “Luisteren“.
U kunt de pagina echter ook terug vinden onder de Special “Journey into Space” en onder de Special “Sprong in het Heelal“. Ik hoop dat u met plezier naar deze pagina zult luisteren.
WAARSCHUWING: De fragmenten kunnen de verhaallijnen vrijgeven. Dus luister eerst de hoorspelen in zijn geheel, voor u aan deze fragmenten begint.
Verder kunt u natuurlijk ook zelf de vergelijking doen. Van de Britse hoorspelserie Journey into Space staan alle series hier online. Zet de Nederlandse versie er voor uzelf naast. Mocht u dan tegen opvallende, leuke fragmenten aanlopen, laat het mij dan weten. Met plezier zal ik ze dan toevoegen.